Ελλάδα και ενεργειακό: σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Το ενεργειακό είναι ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα σήμερα. Για μια σειρά από λόγους γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρη η ανάγκη για μια ενεργειακή επανάσταση: πάνω από όλα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής αλλά ταυτόχρονα και την προστασία της δημόσιας υγείας, τη δημιουργία ανθρώπινων πόλεων, την ενεργειακή ανεξαρτησία, τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και την έξοδο από την οικονομική κρίση με βιώσιμο τρόπο.
Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, η ανάγκη για μια ενεργειακή επανάσταση είναι διπλά επιτακτική. Η χώρα μας ακολουθεί επί δεκαετίες ένα σπάταλο και ρυπογόνο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης. Ως αποτέλεσμα, και παρά το θερμό μας κλίμα και την απουσία σημαντικής βιομηχανικής παραγωγής, η Ελλάδα εκπέμπει περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου ανά μονάδα του ΑΕΠ από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ των 15 και εμφανίζει μια από τις υψηλότερες εξαρτήσεις από το πετρέλαιο. Κεντρικές αιτίες για το φαινόμενο αυτό είναι η εξάρτησή μας από το λιγνίτη (και το μαζούτ στα νησιά) για την παραγωγή ηλεκτρισμού, η συντριπτική κυριαρχία των οδικών μεταφορών και τα κτίρια πολύ χαμηλής ενεργειακής απόδοσης.
Την τελευταία περίοδο, η συζήτηση για το ενεργειακό στη χώρα μας είχε σε μεγάλο βαθμό επικεντρωθεί γύρω από τις επενδύσεις σε Ανανεώσιμε Πηγές Ενέργειας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως το 2009 ήταν η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά κατά την οποία μειώθηκαν οι επενδύσεις σε αιολική ενέργεια φτάνοντας τα 104MW ενώ το τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου 2010 έχουν εγκατασταθεί μόλις 24MW.
Την ίδια όμως στιγμή, όχι μόνο δεν βλέπουμε αποφασιστικά βήματα στην κατεύθυνση μιας ριζικής αλλαγής του ενεργειακού μας μοντέλου, αλλά γινόμαστε σαστισμένοι θεατές νέων πρότζεκτ πολλών δισεκατομμυρίων που απειλούν να κλειδώσουν την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα για τις ερχόμενες δεκαετίες, υπονομεύοντας μια βιώσιμη και υπεύθυνη προοπτική για το ενεργειακό μας σύστημα.
Στο μικρό αυτό αφιέρωμα παρουσιάζουμε τέσσερα κείμενα για σχεδιαζόμενα ενεργειακά πρότζεκτ: τις νέες λιγνιτικές μονάδες στη Δυτική Μακεδονία, τις μονάδες φυσικού αερίου στη Βοιωτία, το ενεργειακό κέντρο στον Αστακό και τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Ταυτόχρονα, σε ένα άρθρο γίνεται μια πρώτη κριτική παρουσίαση του σχεδίου για ηλεκτρική διασύνδεση της Ευρώπης με τη Βόρειο Αφρική και ενδεχομένως της Ελλάδας μέσω της Κρήτης, στο όνομα της εισαγωγής ηλεκτρισμού παραγόμενου από ΑΠΕ.