Η στροφή στην οικονομία των χαμηλών εκπομπών αποτελεί πρόκληση και ευκαιρία, καθώς θα οδηγήσει σε οικολογικές καινοτομίες και σε καθαρές νέες τεχνολογίες και προϊόντα, που θα αναζωογονήσουν και θα δώσουν συμβατή με το περιβάλλον διάσταση στην οικονομία[1], δημιουργώντας νέες προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας[2]. Η μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών προϋποθέτει: αλλαγή προτεραιοτήτων, εκσυγχρονισμό και εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, υιοθέτηση χρηματοδοτικών και διοικητικών εργαλείων και αλλαγή νοοτροπίας.
Αυτή είναι συνοπτικά η άποψη του ΤΕΕ αναφορικά με τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής και την ανάγκη λήψης μέτρων και στη χώρα μας.
Το ΤΕΕ, με αφορμή τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης, κατέγραψε τις θέσεις και προτάσεις του σε ένα 12σέλιδο κείμενο, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα, παράγει το 2 τοις χιλίοις (2 %ο) των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ότι στο επόμενο διάστημα η χώρα μας θα πρέπει να επεξεργασθεί πολιτικές σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή – τα οποία κατ’ ουσίαν εμπεριέχουν όλα τα περιβαλλοντικά θέματα που ούτως ή άλλως πρέπει να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά. Ταυτόχρονα πρέπει να τηρηθούν οι υποχρεώσεις της χώρας έναντι του πλαισίου μέτρων της Ε.Ε. για την Ενέργεια και την Κλιματική αλλαγή που είναι:
· Μείωση κατά 20% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2020, συγκριτικά με τα επίπεδα εκπομπών του 1990.
· Το 18% της ενέργειας μέχρι το 2020 να προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
· Εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% έως το 2020.
· Τα καύσιμα των μεταφορών να περιλαμβάνουν βιοκαύσιμα σε ποσοστό 10%. Η καλλιέργεια των βιοκαυσίμων πρέπει να γίνεται υπό όρους περιβαλλοντικής συμβατότητας και αποτροπής επιπτώσεων στην παραγωγή τροφίμων.
Μεταξύ άλλων, στο κείμενο των θέσεων του ΤΕΕ για την Κλιματική Αλλαγή, αναφέρονται τα εξής:
1. Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Ένα ιδιαίτερα κρίσιμο κεφάλαιο στην υπόθεση της κλιματικής αλλαγής που συνδέεται άμεσα με τον τεχνικό κόσμο είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων. Αυτά αφορούν μεταξύ άλλων:
· στην εκπόνηση χωροταξικών σχεδίων που θα συνεκτιμούν τις κλιματικές εξελίξεις,
· στην αποτελεσματικότερη διαχείριση και χρήση των υδατικών πόρων,
· στην προσαρμογή των προδιαγραφών κατασκευής έργων υποδομής, ώστε να είναι ανθεκτικά στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες,
· στην κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και ανύψωση αναχωμάτων για την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας,
· στην ανάπτυξη δασικών ειδών και δασοκομικών πρακτικών λιγότερο ευάλωτων στις αλλαγές του κλίματος κ.ά.
2. Η πολιτική προστασία
Λόγω της αβεβαιότητας της εκδήλωσης της κλιματικής αλλαγής, προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί από το κράτος στην οργάνωση της ετοιμότητας, επέμβασης και αποκατάστασης. Προς τούτο είναι σκόπιμο αναπτυχθούν εργαλεία, όπως:
· η ανάπτυξη μεθόδων και μοντέλων για την εκτίμηση και πρόβλεψη των κινδύνων,
· η εκτίμηση των επιπτώσεων στην υγεία και των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων,
· η χαρτογράφηση των ευάλωτων περιοχών με κριτήριο τα είδη των επιπτώσεων,
· η δορυφορική και επίγεια παρατήρηση για την υποστήριξη τεχνολογιών διαχείρισης κινδύνου.
· Η προστασία περιοχών της χώρας μας όπου αναμένεται να πληγούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Το Παρατηρητήριο Ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών του ΤΕΕ έχει προτείνει και η πρόταση αυτή είχε και την αποδοχή και υποστήριξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, την δημιουργία ενός Εθνικού – Ενιαίου Φορέα Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης από φυσικές καταστροφές. Ο Φορέας αυτός θα έχει ως στόχο τόσο την πρόληψη, όσο και την αποτελεσματική αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον, θα μεριμνά για τη σύνταξη αντίστοιχων προγραμμάτων και θα συνεργάζεται και θα κινητοποιεί τους επί μέρους φορείς και υπηρεσίες της Κεντρικής Διοίκησης, της Περιφέρειας και της Αυτοδιοίκησης για την υλοποίησή τους.
3. Τομείς παρέμβασης
Ενέργεια[3]
Στον τομέα της ενέργειας, εκτός από την παραγωγή χαμηλότερης ισχύος που απαιτείται λόγω της εξοικονόμησης ηλεκτρισμού στη βιομηχανία και στις κατασκευές, οι βραχυπρόθεσμες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μπορούν να επιτευχθούν κυρίως μέσω της αντικατάστασης των τεχνολογιών υψηλού άνθρακα με περισσότερη παράκτια αιολική ενέργεια, βιομάζα και γεωθερμική ενέργεια (ΑΠΕ). Η υποστήριξη πρέπει να γίνει από νέα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού και ενεργειακά συστήματα τα οποία θα μεγιστοποιούν την ικανότητα χρήσης ενέργειας από τον άνεμο και τα φωτοβολταϊκά. Στη χώρα μας η προώθηση των ΑΠΕ πρέπει να συνοδευθεί με ενημέρωση των πολιτών.
Βιομηχανία
Στο βιομηχανικό τομέα μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 25% μέσω της διαδικασίας βελτιστοποίησης του συστήματος ψύξης, άντλησης, εξαερισμού και συμπιεσμένου αέρα που ήδη διατίθεται στην αγορά. Η εξοικονόμηση θερμότητας προέρχεται από τη μετάδοση των διαθέσιμων τεχνολογιών, όπως την εισαγωγή ενζύμων, ανάκτηση θερμότητας, μόνωση, και επαρκή εξάτμιση.
Κτήρια
Ο κτηριακός τομέας ευθύνεται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας. Επείγει η θέσπιση του ΚΕΝΑΚ, ενώ το Σώμα ενεργειακών Επιθεωρητών πρέπει να στελεχωθεί και να λειτουργήσει άμεσα. Πρόσθετα θα πρέπει να υπάρξει ένας άλλος σχεδιασμός στα κτήριά μας, που θα δίνει έμφαση στην Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική, σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία όλων, να προάγουμε το σχεδιασμό του χώρου, του πράσινου, των κατάλληλων υλικών στο αστικό και περιαστικό περιβάλλον.
Μεταφορές
Τα υβριδικά οχήματα, και η εισαγωγή βιοκαυσίμων χαμηλού άνθρακα επιτρέπουν την άμεση εξοικονόμηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα συνδράμουν στην μείωση εκπομπών και έχουν ενεργειακή απόδοση της τάξης του 90% σε σύγκριση με το 20-30% των βενζινοκίνητων μηχανών και με το 30-40% των κυψελών καυσίμου, των υβριδικών οχημάτων και των ντιζελοκίνητων μηχανών. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και οι εξελιγμένες μπαταρίες τους καθιστούν δυνατή την αμφίδρομη ροή ενέργειας από το ηλεκτρικό δίκτυο στο αυτοκίνητο και από το αυτοκίνητο στο δίκτυο.
Μεταφορικές υποδομές
Στη χώρα μας, η προσαρμογή των υφιστάμενων μεταφορικών υποδομών στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, με ταυτόχρονη διασφάλιση της συνεχούς και ασφαλούς λειτουργίας τους, θα απαιτήσει σημαντικές συμπληρωματικές επενδύσεις. Οι νέες υποδομές μεταφορών και τα αντίστοιχα μεταφορικά μέσα θα πρέπει να σχεδιάζονται εξαρχής έτσι ώστε να είναι θωρακισμένα έναντι του κλίματος. Σε έναν ορθό σχεδιασμό, όπου συμπεριλαμβάνονται οι χωρικές πτυχές όπως η χωροθέτηση, θα πρέπει να συνεκτιμώνται οι μελλοντικές κλιματικές συνθήκες.
Ειδικότερα στον τομέα των μεταφορών, η έμφαση πρέπει να δοθεί για την βελτίωση των υποδομών, την χρήση βιοκαυσίμων που παράγονται με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον, την ενεργειακή σήμανση των οχημάτων, την παροχή κινήτρων για τη χρήση ηλεκτρικών ή υβριδικών οχημάτων και την βελτίωση των μέσων σταθερής τροχιάς, αλλά και γενικά των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, σε όλη την επικράτεια, την ενίσχυση της απόσυρσης των παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων και την παροχή κινήτρων για την αντικατάστασή τους με λιγότερο ρυπογόνα.
Ο σιδηρόδρομος
Το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας θα πρέπει να μπορεί να ανταγωνιστεί τις αεροπορικές μεταφορές μικρών αποστάσεων. Το ίδιο ισχύει για τα νέα καθώς και τα υπάρχοντα πλοία και τα αεροσκάφη που θα κινούνται με καύσιμα χαμηλού άνθρακα. Το σιδηροδρομικό δίκτυο μπορεί να αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που να υποκαταστήσει το αυτοκίνητο.
Ιδιωτικές και δημόσιες μεταφορές
Η αστική δομή επηρεάζει σημαντικά την οδική κυκλοφορία, όσον αφορά στην ανάγκη για ενέργεια και κατανάλωση ενέργειας. Η χωροταξία ορίζει σε μεγάλο βαθμό τον όγκο και τις ανάγκες της οδικής κυκλοφορίας. Οι νέες περιοχές κατοικίας θα έπρεπε να συγκεντρωθούν γύρω από σιδηροδρομικούς σταθμούς. Οι δημόσιες μεταφορές πρέπει να προωθηθούν μέσω της επένδυσης σε αυτοματοποιημένο σιδηροδρομικό δίκτυο, κυρίως στις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Προκειμένου να μειωθούν οι μεταφορές από και προς την εργασία μπορεί να εφαρμοσθούν οι υπηρεσίες ΤΠΕ (Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών).
Ναυτιλία και αεροπορία
Και οι δύο τομείς δεν υφίστανται περιορισμούς όσον αφορά στις εκπομπές, άρα είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν κίνητρα και μια παγκόσμια πολιτική. Η αεροπορική βιομηχανία μπορεί να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση μέσω της χρήσης βελτιωμένων μηχανών και τεχνολογίας ατράκτου. Επίσης, μέσω ανασχεδιασμένων αεροπορικών διαδρομών προκειμένου να μειωθούν οι μακρινές αποστάσεις και έτσι να μειωθούν και τα καύσιμα για τη μεταφορά των φορτίων. Η επιθυμητή λύση είναι η αντικατάσταση των κοντινών αεροπορικών διαδρομών με το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας.
Ενεργειακή αποδοτικότητα
Για την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας απαιτείται μείωση της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από το πετρέλαιο, καθώς και αύξηση της χρήσης των εναλλακτικών μορφών ενέργειας και καυσίμων. Μια εκστρατεία δημόσιας ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας και την αποδοτικότητα θα επαυξήσει περαιτέρω τα μέτρα της πολιτικής ενεργειακής αποδοτικότητας και θα αποτελέσει ένα μακροπρόθεσμο εργαλείο για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα. Η προώθηση πολιτικών για την επίτευξη της ενεργειακής αποδοτικότητας και εξοικονόμησης ενέργειας πρέπει να γίνει στους τομείς των μεταφορών, της βιομηχανίας, των κατοικιών και των υπηρεσιών, με ιδιαίτερη έμφαση στην αυξανόμενη αποδοτικότητα στη τελική χρήση ενέργειας και στην υποκατάσταση καυσίμων με φυσικό αέριο ή την χρήση ΑΠΕ ή και εναλλακτικών καυσίμων.
Η διάθεση των απορριμμάτων και ο αγροτικός τομέας
Έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την παραγωγή CH4[4]. Η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων και η προώθηση της ανακύκλωσης είναι σημαντικοί παράγοντες. Και εδώ χρειάζεται ενημέρωση του πολίτη και κίνητρα.
Η βιομηχανία
Το μερίδιο ευθύνης της βιομηχανίας εντοπίζεται στις εκπομπές CO2, καθώς και στις εκπομπές φθοριούχων ενώσεων. Στη χώρα μας η προσαρμογή των εγκαταστάσεων των πλέον ρυπογόνων βιομηχανικών κλάδων στις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές, με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων και την εξοικονόμηση ενέργειας είναι αδήριτη ανάγκη. Μόνο για το 1/3 των βιομηχανιών έχουν εκδοθεί οι σχετικές αποφάσεις και η χώρα παραπέμπεται στο ΔΕΚ για καθυστέρηση στην εφαρμογή της οδηγία IPPC για τον ολοκληρωμένο έλεγχο της ρύπανσης από την βιομηχανία.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση
Είναι αναγκαία η εκπόνηση και εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, καθώς και η επικαιροποίηση του Εθνικού Σχεδίου αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για τον έλεγχο των εκπομπών από τις οδικές μεταφορές και την βιομηχανία. Στόχος η επιτάχυνση της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας.
Τουρισμός
Είναι αναγκαία η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των ανθρώπων του τουριστικού τομέα και η περιβαλλοντική πιστοποίηση των τουριστικών υπηρεσιών που περιλαμβάνει μέτρα όπως:
· Προσαρμογή των τουριστικών δραστηριοτήτων στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες.
· Μείωση των εκπομπών ΑΦΘ που προέρχονται κυρίως από τις μεταφορές και από τις τουριστικές δραστηριότητες.
· Προαγωγή επενδύσεων σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας στον τουρισμό καθώς και χρήσης ΑΠΕ, έτσι ώστε να μειωθεί το ενεργειακό αποτύπωμα της τουριστικής δραστηριότητας.
· Περιβαλλοντική πιστοποίηση των τουριστικών υπηρεσιών.
Υδατικοί πόροι
Η Οδηγία πλαίσιο (2000/60) για τα ύδατα παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων, δεν αφορά όμως άμεσα την αλλαγή του κλίματος. Μέσα από την εφαρμογή της οδηγίας θα πρέπει να δημιουργηθούν ισχυρά κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης νερού και την ορθολογικότερη χρήση του. Η εφαρμογή της καθυστερεί σε αρκετά κρίσιμα θέματα για τα οποία η χώρα έχει παραπεμφθεί στο ΔΕΚ[5]. Αναγκαίες δράσεις στον τομέα του νερού
· Δημιουργία εθνικής βάσης υδατικών δεδομένων.
· Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και κυρίως των γεωργών για την ανάγκη εξοικονόμησης νερού.
· Ενεργοποίηση της διαβούλευσης όπως αυτή προβλέπεται από το άρθρο 14 της Οδηγίας 2000/60 για την εφαρμογή της.
· Περιορισμός των απωλειών νερού από τα δίκτυα ύδρευσης καθώς αυτές φθάνουν ακόμα και το 40% του καταναλισκόμενου νερού.
· Μέτρα για την λειψυδρία με την διαχείριση της ζήτησης.
· Επαναχρησιμοποίηση του νερού στη βιομηχανία.
· Ενίσχυση της υδατικής έρευνας.
Ερημοποίηση
H ερημοποίηση θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή της Μεσογείου. Μεταξύ των χωρών που απειλούνται με ερημοποίηση είναι και η Ελλάδα.[6] Εκτιμάται ότι το 35% του ελλαδικού χώρου αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης. Η ανάσχεση των αιτίων που οδηγούν στις πιο πάνω καταστάσεις απαιτούν την εφαρμογή μιας στιβαρής και αποφασιστικής πολιτικής από το κράτος η οποία να συμβάλει στην αναστροφή της διαδικασίας ερημοποίησης στη χώρα μας και την εξ αυτής επιδείνωση των υδρικών συνθηκών με την συνεπαγόμενη λειψυδρία.
Ουσιαστική διαβούλευση
Θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια, ώστε η συμμετοχή σε ένα διάλογο για τον σχεδιασμό αντιμετώπισης των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή να είναι η ευρύτερη δυνατή με την συμβολή όλων των παραγωγικών δυνάμεων, των επιχειρήσεων, των εργαζομένων, των φορέων της αυτοδιοίκησης, των πολιτών γενικότερα, καθώς και του δημόσιου τομέα και της κρατικής διοίκησης. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου διαλόγου θα ήταν δυνατόν να προωθηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, αλλά να ανταλλαγούν απόψεις και να δοθούν συμβουλές για συνολικές, συντονισμένες στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων αναδιάρθρώσεων και συνοδευτικών μέτρων.
Ανάπτυξη στρατηγικών εφαρμογής
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην εξέταση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην απασχόληση, αλλά και στις επιπτώσεις στα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας τα οποία είναι και τα πλέον ευάλωτα στις αλλαγές.. Ειδικότερα, θα πρέπει:
(α) να αναλυθεί η κοινωνική πτυχή της κλιματικής αλλαγής, να μελετηθούν και να εξειδικευθούν οι επιπτώσεις των πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην απασχόληση,
(β) να ληφθούν μέτρα για τη δημιουργία απασχόλησης προς αντιστάθμιση των θέσεων εργασίας που χάνονται στο πλαίσιο της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και
(γ) να μελετηθούν επιτυχημένες πρακτικές που έχουν εφαρμοσθεί σε άλλες χώρες.
Όλες οι παραπάνω δράσεις θα πρέπει να διαρθρώνονται τόσο σε εθνικό, όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
________________________________
[1] «Πράσινη οικονομία»
[2] Ενδεικτικοί τομείς όπου δημιουργούνται θέσεις εργασίας και σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος είναι: η διαχείριση των αποβλήτων, η πρόληψη και ο έλεγχος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η ανακύκλωση, η ενέργεια (εξοικονόμηση ενέργειας, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), η διατήρηση της βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος, η ανάπλαση των αστικών περιοχών, η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, ο οικοτουρισμός, οι καθαρές τεχνολογίες, οι μεταφορές, οι καινοτόμοι τρόποι παραγωγής και παροχής υπηρεσιών κ.ά.
[3] Future Climate Engineering Solutions, Joint Report, World Federation of Engineers Organizations
[4] Το CH4 είναι 21 φορές ισχυρότερο από το CO2 αναφορικά μ ετην συμβολή του στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
[5] Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
[6] UNEP, 1992, Imeson and Emmer, 1992
Κυρ Σεπ 26, 2010 3:28 pm από 
